Werken aan begrip en inzicht bij zwakke rekenaars.

Veel kinderen vinden verhaalsommen(contextopgaven) erg lastig. Soms levert de tekst zoveel problemen op, dat de  inhoud niet wordt begrepen. Sowieso zijn er kinderen die van een verhaal geen som kunnen maken. Ze zien geen relatie tussen de som en de context. De relatie van de context met een som wordt niet begrepen.  Deze kinderen hebben behoefte aan instructie van de leerkracht, waarbij ze geholpen worden om beter zicht te krijgen opwat de context nu eigenlijk betekent.

Het gaat bij het rekenen om:
* het begrijpen van de context,
* van de context een som kunnen maken(het plannen),
* de som uitvoeren en de terugkoppeling van het resultaat( antwoord van de som) naar het  oorspronkelijke probleem(de context) . Zie afb.1

afb. 1

Het werken met  een vertaalcirkel kan zwakke rekenaars helpen  om meer inzicht te krijgen in de context. Kinderen moeten zicht krijgen op wat er feitelijk gaat gebeuren: het verhaal achter de som. Kinderen verwerven eerst een beeld bij de context. Ze moeten als het ware een vertaling maken van de context. Met de vertaalcirkel help je kinderen om  deze vertaling te maken.  Met de vertaalcirkel ga je:
• de situatie concreet uitspelen,
• de situatie weergegeven in een verhaal (in dit geval was dat de start: een contextopgave),
• de handeling uitvoeren met blokken/fiches,
• de situatie tekenen/schetsen,
• de situatie weergeven op de getallenlijn,
• de situatie weergeven in een som (bewerking).

Om een zo breed mogelijk beeld van de context te verwerven worden alle onderdelen van de vertaalcirkel gebruikt.  Zie afb. 2

afb.2

De bedoeling van het vertalen is het opbouwen van een scherp beeld van de situatie. Pas op grond van zo’n beeld is het verantwoord om het gebeuren in een bewerking (som) weer te geven. Hierin hebben niet alleen de gegevens en het gevraagde, maar ook de uitkomst een duidelijke plaats. Het ‘vertalen’ kan starten met een contextopgave, maar ook met een kale som (bewerking). De leerlingen moeten in dat geval vanuit de bewerking de diverse vertalingen maken:

– Je kunt een probleem weergeven in een som of formule (F).
– Je kunt een situatie spelen met concreet materiaal, kinderen of poppen (S).
– Je kunt een gebeuren weergeven in een verhaal (V).
– Je kunt een handeling uitvoeren met blokjes of fiches (H).
– Je kunt een probleem schetsen of tekenen (T).
– Je kunt een probleem weergeven op de getallenlijn (G).

Dit ‘vertalen’ is geen apart hoofdstuk binnen het rekenonderwijs waarmee je op  een zeker moment klaar bent. Het is meer een werkwijze die leerlingen zich  langzaam maar zeker eigen gaan maken en bij elk nieuw stuk leerstof weer  toepassen. Wil je meer hierover weten: lees dan onderstaand artikel.

De vertaalcirkel, werken aan begrip en inzicht bij (zwakke) rekenaars. Volgens Bartjens, jaargang 31 2011/2012 nr. 2