Rekenen met gezelschapsspelen

Waarom spellen in het onderwijs?

Tien redenen waarom spellen in het onderwijs thuishoren 

1 Ze komen tegemoet aan de drie basisbehoeften (Stevens) die nodig zijn om te kunnen leren 
2 Ze dagen kinderen uit om te leren 
3 Ze lokken interactie en samen leren uit 
4 Ze bieden een betekenisvolle context voor kinderen om te leren 
5 Ze stimuleren de ontwikkeling van executieve functies 
6 Ze dragen bij aan effectief en efficiënt leren 
7 Ze ondersteunen passend onderwijs 
8 Ze zijn geschikt om de ontwikkeling van kinderen te peilen 
9 Ze zijn in te zetten als extra hulp en extra uitdaging 
10 Ze stimuleren de betrokkenheid van ouders bij het leren van hun kind 

Bron: De tafel van 10 van de Nationale onderwijsweek 2014



Kinderen en spelen zijn woorden die bij elkaar horen. Kinderen leren door spel de wereld om hen heen kennen en begrijpen. Ze spelen situaties uit en koppelen daar taal aan. Het spel geeft kans om allerlei emoties te uiten. Van jonge kinderen wordt gezegd: mijn spelen is mijn leren.

Spel heeft voor kinderen ook een ontspannende waarde. Na een inspannende schooldag is het heerlijk om te spelen. Het liefst buiten en er ook lekker bij te bewegen.

Het spelen van gezelschapsspellen komt ook aan die ontspanning tegemoet. Het samen spelen ervaren veel kinderen als plezierig. Door de regels bij het spel, ligt het verloop van het spel vast. Dat is voor sommige kinderen een prettig als het gaat met het omgaan met anderen en met materiaal. Door het spel vaker te spelen ervaren kinderen dat ze steeds beter worden in een spelletje, dat geeft zelfvertrouwen.


Door spellen in de groep te gebruiken, waar een beroep wordt gedaan op rekenvaardigheden, oefen je het rekenen spelenderwijs. Kinderen ervaren door de werkvorm het spel, dit niet expliciet als rekenen, maar als een leuke en voor hen zinvolle activiteit.  Door het spel kan bepaalde oefenstof vaak en langdurig worden geoefend. Met name als het gaat om automatiseren en memoriseren is het inzetten van spelvormen heel zinvol. Het oefenen wordt leuk door dit via een spel te doen.

Door het werken met rekenspellen kunnen ook de executieve functie worden getraind. Executieve functies zijn het vermogen om dingen te organiseren, te focussen en impulsen onder controle te houden. Verminderde executieve functies leiden tot problemen met doelgericht gedrag en liggen ten grondslag aan ADHD, autisme en leerstoornissen. Het zijn dus de functies in je brein die het mogelijk maken dat je rationele beslissingen neemt, impulsen beheerst en kunt focussen op wat belangrijk is. De auteurs van Slim maar… van Peg Dawson en Richard Guare onderscheiden elf vaardigheden:

• Respons-inhibitie: nadenken voordat je iets doet.
• Werkgeheugen: informatie in je geheugen houden bij het uitvoeren van complexe taken.
• Emotieregulatie: emoties reguleren om doelen te behalen of gedrag te controleren.
• Volgehouden aandacht: aandachtig blijven, ondanks afleiding.
• Taakinitiatie: op tijd en efficiënt aan een taak beginnen.
• Planning/prioritering: een plan maken en beslissen wat belangrijk is.
• Organisatie: informatie en materialen ordenen.
• Timemanagement: tijd inschatten, verdelen en deadlines halen.
• Doelgericht gedrag: doelen formuleren en realiseren zonder je te laten afschrikken.
• Flexibiliteit: flexibel omgaan met veranderingen en tegenslag.
• Metacognitie: een stapje terug doen om jezelf en de situatie te overzien en te evalueren.

©Hetty Compaan 

Noteboom (2014) geeft in het artikel “Volgens Bartjes” aan dat 7 van deze functies  in meer of mindere mate worden gestimuleerd door het spelen van (reken)spellen:

* werkgeheugen: informatie in je geheugen vasthouden bij een complexe situatie: welke kaarten hebben bv de mede spelers?,

* planning en prioritering: een plan maken over wat handig is voor het spel verloop,

* emotieregulatie: oefen in het omgang met winnen en verliezen, zien dat verliezen niet zo erg is, nieuw spel nieuwe ronde,

* reactie of respons-inhibitie: eerst denken en dan doen,

* flexibiliteit: je plannetje herzien, als een andere speler je voor is,

* volgehouden aandacht: je aandacht bij het spel blijven houden,

* metacognitie: nadenken over hoe je  het probleem tijdens het spel hebt aangepakt!

Redenen genoeg dus om de rekenspellen, naast het oefenen van rekenvaardigheden in de (kleine) kring of met ontwikkelingsmaterialen, toch maar weer eens uit de kast te halen!

* Noteboom e.a., Kleuters spelen spelletjes, Volgens Bartjes, Jaargang 34 Nummer 1,  Van Gorcum, Assen

** Peg Dawson en Richard Guare, Slim maar… Uitgeverij Hogrefe 2009, ISBN 978 90 79729 10 4